İŞ YERİ AÇMA RUHSATLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK DEĞİŞİKLİKLERİ
İş yeri açma ve çalıştırma ruhsatlarına ilişkin yönetmelik 14/07/2005 tarihinde Bakanlar Kurulu'nca kararlaştırılmış ve 10/08/2005 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmelikte iş yeri açma ve çalışma ruhsatlarının verilmesi aşamasında uygulanacak usul ve esaslar yer almaktadır. Yönetmelik sıhhi, gayrisıhhi, umuma açık istirahat yerleri ve eğlence yerlerinin ruhsatlandırılması işlemlerini kapsamaktadır. Sıhhi iş yeri ve gayrisıhhi iş yeri kavramlarını açıklamak gerekirse; sıhhi iş yeri, gürültü,koku,atık,döküntü,zararlı kimyasallar gibi olguların bulunmadığı ve dolayısıyla çevreye zarar vermeyen işyerlerini kapsamaktadır. Gayrisıhhi iş yerleri ise sıhhi iş yeri tanımının tersinden hareketle çevreye fiziksel, kimyasal ve sosyal yönden zarar veren veya doğal kaynakların zarar görmesine neden olan iş yeri ve işletmeleri kapsamaktadır. Bu nedenle sıhhi iş yerleri yerleşim alanları içinde bulunabilirken gayrisıhhi iş yerleri yerleşim alanlarından uzakta bulunmalıdır
İş yeri açma ve çalıştırma ruhsatlarına ilişkin yönetmeliğin 5. maddesinde bu ruhsata sahip olabilmek için aranan şartlar sayılmaktadır. İlgili madde fıkralarında belirtilen şartların eksiksiz olarak yerine getirilmesi durumunda ruhsat verilmiş olsa da daha sonra yetkili idareler tarafından ilgili şartların yerine getirilip getirilmediğinin denetimi yapılmaya devam edilmektedir. Yönetmeliğin 6. maddesinde de belirtildiği üzere iş yeri açma ve çalıştırma ruhsatı bulunmadan iş yeri açılması ve çalıştırılması mümkün değildir. İş yeri açma ve çalıştırma ruhsatlarına ilişkin yönetmelik kapsamına aldığı sektör düşünüldüğünde oldukça önem arz etmektedir. Bu yönetmelikte Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca hazırlanan ve 9 Haziran 2020 tarihinde 2626 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe giren yönetmelik ile birtakım değişiklikler yapılmıştır. Konunun önemine binaen bu değişiklikleri incelemek gerekmektedir.
Yönetmelikte daha önce bulunmayan iş yeri ve sınıf tespiti tanımları yapılan değişiklikle yönetmeliğe eklenmiştir. Sınıf tespiti gayrisıhhi müesseselerin kaçıncı sınıfta bulunduğu belirlemek amacıyla yapılmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta ise yönetmelikte halihazırda sınıf tespiti yapılmış müesseseler için değil sınıflandırılması yapılmamış müesseseler için bu tespitin yapılacağıdır. Yapılan değişikte aynı zamanda sınıf tespitinin Sağlık Bakanlığınca yapılacağı belirtilmiştir. Diğer bir önemli değişiklik ise iş yeri ruhsatlarının devirlerinde de mevzuat hükümlerine uygunluğun aranacak olmasıdır. Buna göre hem devir dosyasındaki bilgi ve belgelerin hem de devri yapılacak iş yerinin fiziki özelliklerini mevzuat hükümlerine uygun olması gerekmektedir. Dolayısıyla devri yapılacak iş yerinin mevzuat hükümlerine aykırı özellikleri bulunması durumunda devir yapılamayacaktır. Bu konuda devredilecek iş yerindeki mevzuata aykırılıkların giderilmesi için 6 aylık süre kararlaştırılmıştır. Geçerli bir devir yapılabilmesi için 6 aylık süre içerisinde söz konusu mevzuata aykırılıkların giderilmesi gerekmektedir.
Yukarıda da değinildiği üzere ruhsat şartlarının yerine getirilip ruhsat alınmasında rağmen yetkili idareler tarafından bu şartların varlığı konusunda denetimler sonradan da yapılmaya devam edilmektedir. Yapılan değişiklerde bu denetim sonucu eksik hususların tespit edilmesi halinde bu hususların giderilmesi için ilgili iş yerine 15 günlük süre verileceği belirtilmiştir. Mevzuata aykırılığın giderilmemesi durumlarında ise sıhhi iş yerlerine 15 güne, gayrisıhhi iş yerlerine ise aykırılık giderilene kadar faaliyetten men cezası verileceği belirtilmiştir. Bu düzenlemeyle daha önce yaptırımı belirsiz olan denetimlere bir sonuç bağlanmış ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca verilen süre içerisinde söz konusu aykırılıkların giderilmemesi halinde idari para cezası verileceği de belirtilmiştir. Bu durumda iş yerleri açısından mevzuata uygunluk daha önemli hale gelmiştir. Nitekim aksi halde faaliyetten men ve idari para cezası gibi yaptırımlar söz konusu olacaktır. Aykırılıkların giderilmesi halinde bu durum tespit edilerek men cezası derhal kaldırılacaktır.
Mesleki eğitimlere yönelik yapılan değişiklik ise 3308 sayılı Kanun gereğine iş yeri açacak kişilerin kendilerinden veya yanında çalıştırdıklarından ustalık belgesi bunun bulunmaması halinde diploma(transkript ile beraber) veya 5580 sayılı Kanun uyarınca kurs bitirme belgelerinden birinin olmasıdır. Bu konuda Milli Eğitim Bakanlığınca tanınan ve önceden alınmış diploma ve belgeler müktesep hak(kazanılmış hak) sayılacaktır.Oyun, eğlence, spor ve macera parkları, sirk ve lunaparklara ise bu işyerlerinin kontrol ve bakımlarından sorumlu olacak şekilde en az bir makine veya elektrik mühendisi ile en az bir makine veya elektrik teknisyeni bulundurulması zorunlu tutulmuştur.
Emlak ofislerine yönelik iş yerinin en az 20 metrekare olması zorunluluğu getirilmiştir. Taşınmaz ticareti yapılan iş yerleri olarak yapılan değişiklerde emlak ofislerinin bağımsız bölüm niteliğine sahip olması, ikamet amacıyla kullanılmaması gerekmektedir. Ayrıca ilgili düzenlemeyle emlak ofislerinde taşınmaz ticaretinden başka ticari faaliyette bulunmak da yasaklanmıştır. İkinci el motorlu kara taşıtı yapılan ticari iş yerleri olan halk arasında bilenen adıyla oto galeriler için de birtakım düzenlemeler mevcuttur. Buna göre öncelikle oto galeri iş yerlerinin faaliyet alanlarıyla ilişkili olan toplu iş yerlerinde açılması gereklidir. Tıpkı emlak ofisleri gibi oto galeriler için de bağımsız bölüm şartı aranmaktadır. Yapılan bir diğer önemli değişiklik ise oto galerilerin çevreye, altyapıya, trafiğe getirdiği yük, can ve mal güvenliği riskine ilişkin Valilik görüşü alınması gerekliliğidir. Yine emlak ofislerinde olduğu gibi kendi faaliyet alanları dışında başka bir ticari faaliyette bulunmaları yasaktır. Emlak ofisleri ve oto galeriler için bu şartlara uygun hale gelmeleri için 3 ay süre tanınacaktır.
Gelişen teknolojinin takip edilebilmesi açısından önemli bir yer tutan araç şarj istasyonları da yapılan değişikliklerde akü tamir yerleri olarak yer almıştır. Üretimine başlanılan ve yakın gelecekte kullanımı yaygınlaşması beklenilen elektrikli araçlar için oluşturulmak istenilen araç şarj istasyonları yapılan düzenlemeyle üçüncü sınıf gayrisıhhi müessese olarak yönetmelik kapsamına dahil edilmiştir. Bu istasyonların yetkili idarelerce uygun görülecek yerlerde kurulması ve yaygınlaştırılması amaçlanmaktadır. Değişiklikleri içeren yönetmeliğe eklenen geçici maddede imar barışıyla ilgili bir düzenleme getirilmiş ve ticari amaca yönelik verilen yapı kayıt belgesine sahip yapılarda açılmak istenen iş yerleri, faaliyet konusu itibarıyla ruhsatlandırma için gerekli olan can ve mal güvenliği şartlarını taşıması halinde yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın ruhsatlandırılır denilmiştir.
İş yerlerinin açılması ve çalıştırılması için şart olan usul ve esasları düzenleyen ilgili yönetmelikte yapılan değişiklikler konusunda bilgi sahibi olmak iş yerleri açan ve çalıştıran kişiler açısından oldukça önem arz etmektedir. Sonucunda faaliyetten men ve idari para cezası gibi önemli yaptırımların olduğu bu düzenlemeler karşısında iş yerlerinin mevzuata uygun olması değilse de belirtilen sürelerde uygun hale getirilerek yaptırımlarla karşılaşmanın önüne geçilmesi gerekmektedir.
Stj. Av. Zeki ODABAŞ